معلومات درباره سبزی جات

  جمع آوری وذخیره نمودن پیاز  

 1- زمانیکه پیاز نزدیک به پخته شدن گردید گردن که بین بیخ و برگ ها قرار داشته ضعیف گردیده چپه می شود.بعداً یک الی دو هفته ای دیگر وقت است تا برگ ها خشک گردد و حاصل سپس جمع آوری می گردد. وبرگ های بعضی از نباتات تا هنوز هم به شکل مستقیم وایستاده باقی می ماند که لازم است در این صورت برگها زیر پا گردیده که این عمل زود پخته شدن پیاز کمک می نماید.حاصل جمع آوری شده در روی زمین هموار گردیده تا زمانیکه رنگ سبز خود را نباخته است جمع آوری نمی شودعملیه خشک نمودن به خاطر حفاظت از نور آفتاب وباران در زیر یک پرده صورت می گیرد آماده نمودن پیاز برای ذخیره نمودن در ذخیره گاه ها یا جمع آوری آنها چند روز قبل از خشک شدن کامل برگ ها انجام می پزیرد.این کار امکان د ارد چند روز را در برگیرد. پس از ختم جمع آوری حاصل فلس های خارجی یا پوست پیاز،پیاز های متظررشده توسط آفات ،امراض ویا پیاز های که شکل غیر عادی دارند دور می گردد پیاز باید در زیر سقف های که خوب تهویه بتواند به صورت کم عمق هموار گردد.

 2- در بعضی از مناطق پیاز را به دوشکل یعنی به صورت پیاز چه ویا غده های رسیده برداشت نموده برداشت پیاز به عنوان پیازچه موقع که اندازه یک قلم را پیدا نماید تا شروع تشکیل غده مناسب است چنین پیاز های نارسی معمولاً در باغچه های خانگی و مزارع ها برای بازار های محلی برداشت می شود. در نواحی بزرگ تولید پیاز محصول تقریباً به طور کامل در مرحله رسیدن برداشت می شود برداشت را می توان هنگامیکه قسمت هوائی گیاهان شروع به خوابیدن می نماید آغاز کرد.زمان دقیق برداشت نسبت به شرایط آب وهوائی متفاوت است در جنوب وغرب آمریکا در هوای گرم وقتی حدود 25 درصد قسمت های هوائی خوابیده باید برداشت را شروع نمود. در تحت شرایط هوای خنک تر برداشت معمولاً تا هنگامیکه 50% قسمت های هوائی بخوابد به تعویق می افتد. در شرق آمریکا معمولاً تا زمانیکه غالب قسمت های هوائی بخوابد برداشت شروع نمی شود. اغلباً یک خیشاوه کوچک مخصوص برای سست کردن غده ها در زمین بکار می رود. در خاک های آلی(عضوی)پوسیده غده ها به آسانی توسط دست از خاک خارج می شود. در نواحی تحت آبیاری می توان زمین را یک یا دو روز قبل از برداشت به طریقی که شاخ وبرگ ها روی غده ها سایه بیندازند تا آفتاب سوختگی به حداقل برسد قرار می دهند. اکنون در بسیاری موارد برداشت با ماشین صورت می گیرد که غده را از زمین بیرون آورده قسمت هوائی را زده وسپس غده های پاک شده را در صندوق های چوبی ویا بوری های مخصوص قرار می دهند ودر بعضی از مواقع پیاز ها را به شکل کوت ها درست می کنند. یک دوره خشک کردن معمولاً پس از در آوردن غده ها از خاک انجام می گیرد واین عمل در طی چند روز انجام می شود. اما در مناطق سرد این عملیه ممکن است سه یا چهار هفته را در بر گیرد وابسته به شرایط اقلیمی منطقه می باشد. قسمت های هوائی را زمانیکه کاملاً خشک شد قطع می نمایند قطع آن یا به وسیله دست یا قیچی صورت می گیرد ودر مناطق که زراعت میکانیزه دارند بوسیله ماشین سرزنی پیاز قطع نموده معمولاً 12-25 ملی متر از قسمت هوائی را در روی غده باقی می گذارند تا از ورود عوامل بیماری زا  جلوگیری به عمل آید .مقدار حاصل نسبت به نواحی مختلف متفاوت می باشد لیکن به طور کلی حدوداً بین 15.7 و 56 تن در هکتار می باشد. قطع ریشه ها پیاز توسط یک تیغه ضمیمه ای که در زیر ردیف ها حرکت می کند بریده می شود. پیاز های خورد توسط دست از زیر خاک بیرون آورده می شود وقسمت های هوائی آن توسط پیچانیدن وکندن از بین می رود.غربال کردن اولیه به منظور جدا سازی خاک می باشد بعداً پیاز ها به داخل صندوق های چوبی کم عمق قرار داده شده وروی هم گذاشته میشود برای خشک شدن پس از شش تا هشت هفته هنگامیکه رأس پیاز ها خشک شد آنها را خذف کرده و پیاز ها انبار می شوند.

 سورت بندی پیاز:  

پس از جدا کردن قسمت های اضافی پیاز ، پیاز ها را پاک وسورت بندی می نمایند. و درجه بندی پیاز بستگی به نوع آن دارد. وهمچنین در برخی از مناطق سورت نمودن پیاز ها براساس سلیقه بازار تنظیم می شود وبرای این منظور معمولاً در اکثر مناطق جهان پیاز ها را در بوری ها مشبک 24 کیلوئی انداخته و حمل می شود ودر بعضی از مناطق دیگر پیاز ها را زارعین در بوری های مشبک کوچکتری که گنجایش 1.3تا 4.5 کیلوگرام را دارد نگه داری می کنند.

 ذخیره یا نگهداری در گدام ها: 

 ذخیره نمودن پیاز بستگی به نوع مورد نظر دارد .بطور مثال پیاز های برمودائی بطور کلی در مقابل شرایط ذخیره گاه حساس می باشد وبرای سورت کامل وتحت شرایط خاص نگهداری می شود. وهمچنین پیاز های دیر رس یا بوی آمریکا از مقاومت بیشتری برخوردار بوده واگرچه اختلاف شرایط نگه بین این گروه هم به چشم می خورد .عامل مهم ذخیره نمودن دقت در جابجائی آن و مقدار رطوبت معین و همچنین عاری بودن از هر نوع آلودگی با بیماری وآفت می باشد زیرا ممکن است بیماری یک دانه از پیاز باعث آلوده شدن تمام انبار گردد.

فکتور های موفق در انبار نمودن پیاز را می توان در انبار داری ، جابجائی، بسته بندی مجدد واز دست دادن رطوبت بیش از حد پیاز، درجه حرارت معینه با اتمسفیر خشک و تهویه کافی خلاصه نمود. در بعضی از مناطق توسط مواد کیمیاوی مانند(مالیک هایدرازید) از سبز شدن غده ها در ذخیره گاه استفاده می نمایند. و مقدار محلول 2.2 کیلو گرام از این ماده روی گیاهان پیاز پاشیده می شودباید زمان استعمال آن مشخص باشد زیرا در اثر بی احتیاطی ممکن است پیاز ها پندیده و بد ترکیب بوجود بیاورد.

 بازار یابی:  

بازار یابی در امر تولید ومصرف آن یک امر مهم وبسیار تخصصی می باشد در بسیاری از مناطق زارعین به مجرد اینکه پیاز را برداشت می کنند وارد بازار می سازند ودر این زمان دلالان ،عمده فروشان، پرچون فروشان، صاحبان سوپر مارکیت ها وغیره افراد معامله گر سرمی رسند واجناس را یا بصورت نقد ویا خرید می نمایند وبعداً این اجناس را با کمی تغیر مانند تمیز کردن مجدد ویا سورت نمودن آنها مطابق به میل مصرف کننده گان به معرض فروش آنها قرار می دهند. در بسیاری از مناطق فروش دفاتری هم موجود می باشد که در این دفاتر شکل بنگاه های معلوماتی را دارند. یعنی در این دفاتر گزارشات روزانه از میزان فروش محدوده های فروش وشریط کلی بازار ها را خبر می دهد. در بسیاری از مناطق اجناس مورد فروش تحت قرار دادهای بازار یابی بین زارعین وحمل ونقل کنندگان فروخته می شود.

آفــات مهــم پیـــاز  

 1- مگس پیاز :- مگس پیازیکی ازمهمترین وشایعترین آفات پیازدرممالک قسمت شمال کره زمین می باشد طوریکه خساره آن درامریکا کانادا بریتانیا وهلند ممکن است تا 90 فیصد برسد. حشره کامل مگسی است که ازنظر ظاهری مانند مگس خانگی بوده اندازه مگس معمولی وبه طول 6- 7 ملی مترورنگ عمومی آن خاکستری مایل به زرد می باشد پاهای مگس مذکوربلندترازمگس معمولی می باشد ورنگ پاه وشاخک سیاه می باشد بالها متمایل به زرد وپیشانی درحشره نرباریک ودرنوع مونث نسبتاً پهن وسرخ رنگ می باشد تخم های حشره سفیدرنگ به طول 2/1 وعرض5/0 ملی متر وبه شکل کیله بوده که یک طرف آن بقسمی پهن بوده درسطح تخم 12 شیاردرجهت طولی آن به چشم می خورد لاروای مگس مذکور سفید رنگ بدون پاودرحالت تکمیل 8 – 10 ملی مترطول دارد . بندهای سرو سینه لارواباریکترازبند های شکم می باشد درانتهای بدن لاروا دندانه های است که دروسط آن دولکه سیاه رنگ دیده میشود شفیره به رنگ سرخ متمایل به قهوه ای براق شلجمی شکل وطول آن 5/5 – 7 ملی مترمی باشد. مگس پیاز گاهی مواقعی به مزارع سیروتره فرنگی نیز حمله کرده طرزتغذیه وخسارت مگس بدین ترتیب بوده که لاروای مگس درخاک به قسمت زیرزمین پیاز نفوذ کرده ایجاد کانالهای در ساقه وقسمت های نرم گیاه نموده ودرنتیجه گیاه ضعیف وبرگ های پژمرده چروکیده،خمیده وآویزان میشوند هر کرم قادراست6- 8 بوته را ازبین ببرد وازطرفی به صورت دسته جمعی درداخل پیازدیده میشوند وتا 30 عدد لاروا دریک پیاز نیزدیده شده است . مگس پیاززمستان را بصورت شفیره درخاک می گذراند ودربرج ثورحشره کامل ظاهرشده وبخصوص درروزهای آفتابی وگرم فعالیت بیشترداشته حشره ماده پس ازجفتگیری تخم های خود را بطورانفرادی ویا دردسته های کوچک روی خاک اطراف طوقه ،روی برگ ویا روی غده پیاز می گذارد دوره زندگی این حشره حدود 30 روزیا یک ماه می باشد دربعضی ازممالک علاوه براینکه ازسموم حشره کش برای مبارزه بااین آفت استفاده می نمایند روش ضد عفونی رانیزانجام می دهند بذوررابا ادویه کالومل که درواقع کلرورمرکوریک است انجام می دهند علاوتاً ازاین ادویه برای سمپاشی روی خاک با غلظت یک در1500 استفاده می شود ضد عفونی بذررا همچنین با ادویه گامکسان ویالیندین انجام می دهند مقدار مصرف برای هرکیلو گرام 50- 100 گرام سم می باشد بهترین روز طعمه گذاری می باشد که ازآلودگی محیط جلوگیری می کند ازجمله دشمنان طبیعی این آفت یک نوع قارج بنام Tarychium hylemia  می باشد که درروزهای بارانی بالای بال های حشره نشسته وباعث مرگ وی می شود.

 2- ترپس پیاز:-  

ازجمله آفات مهم پیاز بوده که به ساقه وغده های پیازحمله می کنند . وبا سوراخ کردن آن به داخل می روند براثر تغذیه این آفت ازغده های پیاز برگ ها شروع به زرد شدن می نماید برای مبارزه با این آفت می توان ازسموم مالاتیون ،دیازینون، آلدرین ودلدرین به نسبت 2- 3 درهزار برای سمپاشی بوته ها استفاده کرد همچنین آفت دیگری بنام نیماتود هم وجود دارد که به پیاز خساره رسانده وباعث پائین آمدن محصول درمارکت می شود.

امراض مهم پیاز  

پوسیده گی طوقه ( گندیده گی) Neck root  

یکی از مریضی های مهم و تباه کن پیاز بوده که عموماً در بالای ساقه زیر زمینی بعد ازجمع آوری دیده ی شود. عامل مریضی:

  عامل مریضی قارچ است بنام (Botrylis allii) که در زمان دچار شدن پیاز بزودی به قسمت های پایئن آن حرکت می کند. علایم مریضی : از علائم عمده این مرض نرم شدن انساج پیاز در حصه آخر ساقه که عموماً این علایم بشکل سوخته و آبدار تظاهر می کند دیده می شود.(م3 ص 12) مریضی را میتوان توسط کپک خاکستری رنگ روی سطح ناحیه آلوده تشخیص داد. خسارات ممکن است در مزرعه وارد شود و غده ها غالباً هنگام انبار داری یا حمل و نقل پوسیده می شوند. اگر مقطع عرضی از یک پیاز را قطع نمائیم انساج عموماً آبدار می باشند و یا پائین تر از انساج آبدار انساج چملک رنگ آبدار به نظر می خورد. این عمل از یک طرف باعث کمی حاصل و از جانب دیگر ارزش آنرا پائین می آورد نباتات که به مرض مبتلا می گردند مملواز اجسام سبک به رنگ خاکستری واجسام سیاه در اطراف پیاز می باشند.  

   تنظیم تلفیقی مرض:

 1-  خشک کردن پیاز و انبار داری صحیح: غده هایی که بخوبی خشک گردیده است خصوصاً در ناحیه طوقه کمتر از اثر این مریضی از بین میرود. که عموماً پیاز ها در حرارت 32 تا 49 درجه سانتی گراد برای دو یا سه روز خشک شوند و سپس در در جه حرارت صفر درجه انبار گردند.

 2-    تناوب زراعتی میتواند راه دیگر برای کنترول مرض باشد.

 3-    زرع پیاز های مقاوم و سالم

 4-  گذاشتن برگ های پیاز تا آخر فصل رشد و برداشت. زیرا اگر برگ ها را قبل از پخته شدن قطع نمائیم امکان دارد که عامل مریضی بصورت مستقیم ساقه زیر زمینی پیاز را مورد حمله قرار دهد.

 5-  طریقه کنترول کیمیاوی شامل ادویه پاشی توسط کوپراویت بلو است که این عملیه را میتوان وقتی انجام داد که بته های پیاز به اندازه شش اینچ باشد. دراین صورت مقدار 3 گرام در یک گرم آب مخلوط نموده و در اوایل صبح  یا عصر بالای نبات محلول پاشی نمائیم و بوقفه های 10-15 روز انجام گیرد هم قیان ادویه جات مانند تیرام، و کلورو تالونیل نیز میتواند جهت ضد عفونی تخم نتیجه خوبی بدهد.

 2-  پوسیدگی ریشه یا طبق The basal and root rot of onion  

مهمترین مریضی فوازاریمی در پیاز مریضی پوسیده گی ریشه یا طبق میباشد که گسترش جهانی دارد.  

عامل مریضی:

  سه گونه قارچ فوژاریم F.Solani , F.Oxysporium F.acuminatum, به عنوان عاملین این مریضی بیان گردیده اند که از این جمله نوع F.acuminatum یک نوع غالب در مناطق  سرد سیر نسبت به دو نوع دیگر میباشد.

 علائم مریضی : 

 در اوایل بهار نوک برگ های گیاه آلوده زرد شده و بوته های آلوده پژمرده می شوند. زردی برگ ها توسعه یافته و به سمت پائین پیشروی نموده و زمانی که غده های پیاز به درشتی فندق می شوند در مزرعه بوته میری به صورت لکه ای و یا گسترده مشاهده می گردد. ریشه های نبات مریض قهوه ای و خشکیده شده و به رنگ صورتی و یا بنفش نمایان می شوند در حالت پیشرفته معمولاً در ناحیه طبق ریشه های جدیدی تشکیل می گردد. که البته آنها نیز به تدریج آلوده شده و از بین می روند. در مزارعی که آلودگی توده سفید رنگی که همان تجمع میسلیوم های عامل مریضی است در ناحیه طبق تشکیل می گردد در آلوده گی متوسط پوسیده گی خشک همراه با بقایای قارچ تنها در یک طرف طبق مشاهده می گردد. و فلس بیرونی را از حاشیه سمت طوقه فرا می گیرد. با از بین رفتن ریشه ها و پوسیده شدن طبق ها و فلس ها عوامل ثانوی مانند(نماتدها،کنه ها،و قارچ های خاکزی) به پیاز حمله کرده و آنرا فاسد نموده بطوریکه پوسته بیرونی آن باقی می ماند .  

تنظیم تلفیقی مریضی :

 1- آغشته نمودن بذور پیاز با باکتری Pseudunonas cepaix از آلوده گی نشای پیاز به بیماری پوسیده گی ریشه جلوگیری به عمل می آورد.

 2- جلوگیری از کود دهی زیاد

 3- کنترول حشرات به منظور جلوگیری از ایجاد زخم

 4- دقت در هنگام برداشت و انبار کردن( نگهداری در صفر درجه و رطوبت 60-70 فیصدی) م8صص63،64

 3–  سیاهک (onion smut)  

یکی از جلمه نابود کننده ترین مریضی خصوصاً در منطقه شمال آمریکا محسوب می گردد.

 عامل مریضی :  -

 قارچ arocytis cepulea باعث ایجاد این مریضی می گردد.  

 علائم مریضی : 

  نقاط و لکه های سیاهرنگی بر روی نوک برگ ها و پیاز گیاهان جوان ظاهر می گردد که سبب زخیم و پیچ خوردن برگ های می شوند م7 ص 27. حرارت های بالای خاک برای رشد آن نا مناسب بوده و این مریضی توسط یک قارچ خاکزاد ایجاد می گردد. آلوده گی تنها از گیاهان جوان قبل از اینکه اولین برگ رشد کامل خود را نموده باشد واقع می گردد. پیازهای ریز که بیشتر مقاوم هستند در بعضی نواحی که سیاهک شدت دارد مورد استفاده قرار می گیرد.

 تنظیم تلفیقی مرض :

 1-    گیاهان آلوده را از زمین بیرون آورده و سوزانده شود.

 2-    حدأقل به مدت 8 سال از کشت پیاز در زمین آلوده اجتناب گردد.

 3-    استفاده از قارچ کش مانند تیرام و یک ماده چسبنده Methocel راه درست مبارزه محسوب می گردد.

 نتیجه گیری:    همان طوری که می دانیم سبزیجات منبع انواع ویتامین ها ومواد معدنی برای انسان ها از قدیم الایام بشمار رفته وانسان ها می توانند با زرع انواع سبزی ها احتیاجات غذائی خود را از نگاه بدست آوردن انواع ویتامین ها و مواد معدنی مرفوع سازند واین پلان در افغانستان باید حتماً پیاده گردد زیرا همان طوریکه می دانیم مردم این دیار از نگاه وضع اقتصادی بسیار ضعیف می باشد ومصرف پروتین حیوانی این مردم خیلی اندک است. ودر کنار این فکتور افغانستان دارای انواع اقلیم های مختلف ومناسب کشت هر نوع نبات پس ما چرا به این کار اقدام نکنیم در کنار اینکه می توانیم احتیاجات خود را مرفوع سازیم می توانیم از صادر کردن این اجناس سود هنگفت را در یابیم . برای این منظور نظریات  زیر را در زمینه با شما به اشتراک میگزاریم.

 1-   تبدیل کردن مزارع بایر به مزارع قابل کشت انواع سبزیجات ودیگرنباتات.

 2-   ایجاد مدیریت تولید تخم های بذری در سطح وزارت زراعت تا ازاین طریق به مشکلات دهاقین از بابت تخم های بذری رفع گردد.

 3-   ایجاد فارم های تحقیقاتی در مربوطاط وزارت زراعت جهت تربیه نسل های پر حاصل و مقاوم.

 4-   میکانیزه نمودن زراعت از شکل عنعنوی آن به شکل عصری.

 5-   ایجاد بند های آبیاری جهت مرفوع ساختن مشکل آبیاری وکم آبی در تمام مناطق مسکونی ومزروعی.  6-   ایجاد مدیریت حفاظه آب وخاک تا مشکلات فرسایش وتخریب مزارع را رفع سازد.

 7-   ایجاد ذخیره گاه های نباتی با توجه به نوعیت شریط نگهداری هر نوع محصول جداگانه.

 8-   ایجاد مدیریت توزیع کود ها کیمیاوی .

 9-   ایجاد کوپراتیف های دهاقین.

 10- ایجاد مراکز فروش وخرید انواع محصولات زراعتی .

 11- روشن ساختن اذهان دهاقین در قبال کشت و پرورش انواع نباتات مزروعی.

 12- ایجاد مدیریت کنترول آفت، امراض وگیاهان هرزه.

   پیشنهادات : ایجاد مراکز ترویجی در قریه جات جهت رهنمائی هرچه بهتر دهاقین. ترویج کشت پیاز بشکل میکانیزه . جلوگیر از بذور آلوده و بی کیفیت از خارج به داخل مملکت. تشویق دهاقین بخاطر مراعات نمودن اصول زراعتی در کشت و پرورش پیاز و هر نوع سبزی. تشویق دهاقین به کشت انواع مقاوم پیاز بخاطر جلوگیری از شیوع امراض. ایجاد مراکز ذخیره وی بخاطر ذخیره کردن پیاز در فصول که پیازموجود نمیباشد. آموزش دهاقین بخاطر کاشت ،داشت و برداشت پیاز به وقت معینه . کمک دولت به دهاقین از نگاه مالی و تخنیکی .